Σκηνοθεσία - Σενάριο: Ερίκ Ρομέρ
Ηθοποιοί: Φιλίπ Μαρλό, Μαρί Ριβιέρ, Αν Λορί Μερί, Ματιέ Καριέρ
Χώρα: Γαλλία (Έγχρωμη)
Διάρκεια: 106΄

Πρώτη προβολή: Ώρα 8.15 μ.μ.
Δεύτερη προβολή: Ώρα 10.30 μ.μ.

Ο Ρομέρ εξιστορεί τα παθήματα του Φρανσουά (που είναι αθώος επειδή είναι τυφλός από έρωτα) σκηνοθετώντας αριστοτεχνικά ένα παιχνίδι τράπουλας μακριά από το θέαμα και τη δράση. Ενα παιχνίδι με κρυφά και φανερά χαρτιά.

Παρά τον ιδεαλισμό του ο Ρομέρ παραμένει βαθιά διαλεκτικός, κι αυτό είναι που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους άλλους μεταφυσικούς. Αυτό επίσης είναι που μας κάνει να τον αγαπούμε με πάθος.

Η ελευθερία χωρίς επικοινωνία οδηγεί σε νέα δεσμά.

Η "Γυναίκα του αεροπόρου" γυρίστηκε το 1980 και άνοιξε τον κύκλο των "Κωμωδιών και παροιμιών" του Ερίκ Ρομέρ. Η αφετηρία της, η παροιμία "Κανείς δεν μπορεί να μην σκέφτεται τίποτα", μοιάζει με μια αφηρημένη κατάσταση δίχως προφανές νόημα. Εκτός κι αν υποθέσουμε πως ό,τι σημαντικό θέλει να πει ο Γάλλος σκηνοθέτης δεν περιγράφεται ρεαλιστικά με λόγια και εικόνες, αλλά υπονοείται.
Η ταινία θα μπορούσε να εκληφθεί ως ένας μικρός εφιάλτης για τους κεντρικούς ήρωές της. Τον 20χρονο Φρανσουά, ένα φοιτητή και περιστασιακά εργαζόμενο στη νυχτερινή βάρδια στο κέντρο διαλογής του ταχυδρομείου της περιοχής του, και την ερωμένη του Αν, μια μικροαστή υπάλληλο με παρουσιαστικό γεροντοκόρης. Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες της ταινίας περιγράφονται με λεπτό σαρκασμό από τον διακριτικό αλλά και αμείλικτο Ρομέρ. Είναι ο πρώην εραστής της Αν, ο αεροπόρος Κριστιάν που προσγειώνεται ανώμαλα στην καθημερινότητα των δύο αταίριαστων εραστών, και η γυναίκα του: Μια φευγαλέα και ακαθόριστη ξανθιά φιγούρα που εμφανίζεται στο σκηνικό και μετατρέπει τον Φρανσουά σε ντετέκτιβ.
Ολα αρχίζουν ένα συνηθισμένο πρωινό. Ο Φρανσουά, που μόλις τέλειωσε τη βάρδιά του κατευθύνεται προς το διαμέρισμα της Αν για να της πει πως βρήκε υδραυλικό για τη χαλασμένη βρύση του μπάνιου της. Για να μην την ξυπνήσει όμως, αποφασίζει να της γράψει ένα σημείωμα. Κάθεται σε ένα καφέ απέναντι από την πολυκατοικία της, αλλά τον παίρνει ο ύπνος. Οταν ξυπνάει βλέπει την Αν να απομακρύνεται μαζί με τον Κριστιάν. Ο τελευταίος είχε ανεβεί στο διαμέρισμα της Αν για να της αφήσει ένα σημείωμα κάτω από την πόρτα πληροφορώντας τη πως μετακομίζει σε άλλη πόλη μαζί με τη γυναίκα του, που έμεινε έγκυος. Το μεσημέρι ο Φρανσουά συναντά την Αν και διαπληκτίζεται μαζί της. Το απόγευμα της ίδια μέρας βλέπει τυχαία τον Κριστιάν να συνοδεύει μια ξανθιά. Ο ερωτευμένος Φρανσουά, αποφασισμένος να αποδείξει στην Αν το ποιόν του αντίζηλού του, παρακολουθεί το ζευγάρι σαν ντετέκτιβ και κάποια στιγμή αποκτά συνεργό. Μια χυμώδης 16χρονη, η Λισί που τον γλυκοκοιτάζει στη διάρκεια μιας διαδρομής με λεωφορείο, γίνεται η σκιά του. Το βράδυ ο Φρανσουά πηγαίνει στο διαμέρισμα της Αν. Αποφεύγει να μιλήσει για τη γυναίκα του αεροπόρου και εξιστορεί τη γνωριμία του με την παρορμητική Λισί. Η Αν του δείχνει μία φωτογραφία, στην οποία ο Φρανσουά αναγνωρίζει την αδελφή του Κριστιάν στο πρόσωπο της μοιραίας ξανθιάς.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δ. ΜΠΟΥΡΑΣ

Κάθε σκέψη μας για τους Άλλους, δεν είναι ποτέ αναίτια, αφού είναι αδύνατον να σκεφτούμε πάνω στο τίποτα (Αλφρέ ντε Μισιέ). Η κωμική (ψεύτικη, θεατρινίστικη) συμπεριφορά δεν είναι το τίποτα, είναι κάτι. Η συμπεριφορά του Άλλου απεναντί μας θα εξαρτηθεί από αυτό το κάτι. Συνεπώς, δεν θα είναι ποτέ αναίτια όπως έχουμε την τάση να πιστεύουμε εξαιτίας της αδυναμίας να καταλάβουμε καταρχήν τον εαυτό μας. Η αλλοτρίωση ξεκινάει ως αδυναμία αυτοπροσδιορισμού, ως τάση να μη θέλουμε να δείξουμε στον άλλο τον πραγματικό εαυτό μας, ως φόβος για τον πραγματικό εαυτό μας. Το ψέμα πριν εξωστραφεί, ενδοστρέφεται. Και τα πιο βλαπτικά ψέματα είναι αυτά που λέμε στον εαυτό μας.
Το ψέμα που λέει η Αν στον εαυτό της και που καθιστά δύσκολη την επικοινωνία με τον Φρανσουά, έχει σχέση με τη στρεβλή αντίληψή της περί ελευθερίας. Η Αν προσπαθώντας βεβιασμένα να παραμείνει φεμινίστρια, αρνείται τις σταθερές σχέσεις με όλους τους άντρες, συνεπώς και με τον μονιμότερο από τους φίλους της τον Φρανσουά. Η άποψη της Αν περί ελευθερίας είναι τυπικά αντιδιαλεκτική, αφού δεν παίρνει υπόψη της πως το αντίθετο της ελευθερίας, η αναγκαιότητα, αποτελεί προϋπόθεση για να υπάρξει μια ελευθερία καταχτημένη κι όχι δοσμένη αυθαίρετα και αφηρημένα. Η ελευθερία δεν είναι αφηρημένη έννοια, είναι βιωμένη κατάσταση, που σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να την αποκολλήσουμε από το διαλεκτικό της εννοιολογικό δίπολο, την αναγκαιότητα.
Η ελευθερία κερδίζεται και χάνεται κάθε στιγμή, διακυβεύεται συνέχεια, και γι' αυτό δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι μια παγωμένη και σταθερή κατάσταση. Η ελευθερία είναι η άλλη όψη της αναγκαιότητας - και η αναγκαιότητα η άλλη όψη της ελευθερίας. Παρά τον ιδεαλισμό του ο Ρομέρ παραμένει βαθιά διαλεκτικός, κι αυτό είναι που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους άλλους μεταφυσικούς. Αυτό επίσης είναι που μας κάνει να τον αγαπούμε με πάθος.
Η διαλεκτική είναι πάντα από τη μεριά της προόδου και κανείς διαλεκτικός, ιδεαλιστής ή υλιστής (υπάρχει, βέβαια και μια ιδεαλιστική διαλεκτική, για παράδειγμα αυτή του Χέγκελ και του Νίτσε) δεν θα ήταν δυνατό να αντιμετωπιστεί σαν εχθρός μας.
Η Αν, λοιπόν, είναι μια αντιδιαλεκτική φεμινίστρια, που δεν καταλαβαίνει τίποτα από φεμινισμό, ακριβώς γιατί δεν μπορεί να είναι διαλεκτική, πράγμα που την κάνει να αντιλαμβάνεται την ελευθερία ως απελευθέρωση από κάποια δεσμά.
Σε μια τέτοια αντιδιαλεκτική περί ελευθερίας αντίληψη τα καινούρια δεσμά είναι ήδη έτοιμα: Η Αν δεν είναι ελεύθερη, είναι υστερική. Ο "άγριος φεμινισμός" δεν είναι μια απελευθέρωση της γυναίκας, είναι μια καινούρια σκλαβιά, που τώρα την δημιουργεί η γυναίκα ερήμην του άντρα. Οι άντρες χρειάζονται στις γυναίκες - και οι γυναίκες στους άντρες.
Κι αυτό ακριβώς είναι μια αντίληψη διαλεκτική για τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα.
Η Λουσί (που ο Φρανσουά συναντάει στο πάρκο) είναι ο αντίποδας της Αν: Αυθόρμητη, ζεστή, εγκάρδια, έξυπνη, δεν θα διστάσει να φερθεί στον σχεδόν άγνωστο Φρανσουά καταρχήν σα θηλυκό που ψάχνει για το αρσενικό.
Η Λουσί (το λέει και το όνομά της, και στο Ρομέρ τα ονόματα δεν είναι ποτέ τυχαία) είναι μια "φωτισμένη" γυναίκα, που θα αρχίσει να σκοτίζεται μόνο όταν συγκρουστεί με το σκότος του Φρανσουά, που το έχει κολλήσει από το σκότος της Αν:
Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ένα μπιλιάρδο, και η συμπεριφορική καθαρότητα του ενός αποτελεί προϋπόθεση για τη συμπεριφορική καθαρότητα του άλλου.
"Η γυναίκα του αεροπόρου" είναι, λοιπόν, μια εκπληκτικής επιδεξιότητας παρτίδα μπιλιάρδου, όπου η κόκκινη μπίλια, η γυναίκα του αεροπόρου, ο οποίος είναι ο τελευταίος πρόσκαιρος φίλος της Αν, είναι σταθερά κρυμμένη: Ο αεροπόρος μπορεί να περιφέρεται δω΄θε κείθε και συνεπώς να δίνει την εντύπωση ενός λεύτερου ανθρώπου, είναι όμως παντρεμένος και αγαπάει τη γυναίκα του. Η ελευθερία του αεροπόρου έχει τα όριά της - συνεπώς είναι μια ελευθερία διαλεκτική. Η ελευθερία της Αν δεν έχει όρια λόγω συγχύσεως.
Η Αν παραμένει βαθιά και ολικά ανελεύθερη και δυστυχής. Όσο για τον δύστυχο Φρανσουά, που τα 'χει μπερδέψει γιατί του τα μπέρδεψαν, παραμένει "εν πλήρει συγχύσει αθώος", όπως θα 'λεγε και ο δικός μας ο Κατσαρός. Ο Φρανσουά θέλει να είναι διαλεκτικός αλλά δεν μπορεί, γιατί τον έχει μπερδέψει η αγαπημένη του Αν που αυτή δεν αγαπάει παρά τον εαυτό της, όπως όλοι οι αντιδιαλεκτικοί - και όλες οι "άγριες" φεμινίστριες.
ΕΘΝΟΣ 14/12/86
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ