Σκηνοθεσία–Σενάριο-Μοντάζ-Παραγωγή: Τζαφάρ Παναχί
Ηθοποιοί: Σίμα Μομπάρακ-Σάχι, Σαγιέστε Ιράνι, Άιντα Σαντέκι
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Μαχμούντ Καλαρί
Σκηνικά: Ιράχ Ραμινφάρ
Διάρκεια: 88'
Bραβεία: Αργυρή Άρκτος στο 56ο Φεστιβάλ Βερολίνου
Ο πολυβραβευμένος Ιρανός σκηνοθέτης Τζαφάρ Παναχί ασκεί με καυστικό χιούμορ κριτική στη χώρα του και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στις μέρες μας.
To Οffside είναι η ιστορία μιας παρέας Ιρανών γυναικών που θα κάνουν τα πάντα προκειμένου να παρακολουθήσουν έναν σπουδαίο αγώνα στο στάδιο Azadi της Τεχεράνης: Ιράν - Μπαχρέιν. Όποιος κερδίσει παίρνει το πολυπόθητο εισιτήριο για τα τελικά του Μουντιάλ 2006. Θα μεταμφιεστούν σε αγόρια, όμως δεν θα καταφέρουν να ξεγελάσουν τους πάντες, με αποτέλεσμα να υποστούν ένα πραγματικό μαρτύριο: κάποιες θα συλληφθούν, αφού περάσουν από έλεγχο, αλλά δεν θα το βάλουν κάτω! Θα επιστρατεύσουν όλα τα μέσα που διαθέτουν ώστε να παρακολουθήσουν το παιχνίδι!
Ο Σκηνοθέτης
Ο Τζαφάρ Παναχί γεννήθηκε το 1960 στο Ιράν. Σπούδασε σκηνοθεσία στο πανεπιστήμιο κινηματογράφου και τηλεόρασης στην Τεχεράνη. Πριν στραφεί στις μεγάλου μήκους ταινίες έκανε αρκετές μικρού και μεσαίου μήκους για την ιρανική τηλεόραση και δούλεψε ως βοηθός σκηνοθέτη στο “Μέσα στους Ελαιώνες” του Άμπας Κιαροστάμι.
Η ταινία του “Ο Κύκλος” κέρδισε το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 2000. Η δραματική αυτή ταινία σχετικά με ένα κοινωνικό δίλημμα που αντιμετωπίζουν αρκετές σύγχρονες ιρανές, πήρε τον τίτλο “Ταινία της χρονιάς” από την επιτροπή FIPRESCI και εμφανίστηκε σε πολλές λίστες με τις δέκα καλύτερες ταινίες των κριτικών σε πολλά μέρη του κόσμου. Ο Παναχί έκανε το ντεμπούτο του με το “White Balloon” το 1995, που κέρδισε βραβείο στις Κά0νες. Ήταν η ιστορία των περιπετειών μιας νεαρής κοπέλας που προσπαθεί να αγοράσει ένα τυχερό χρυσόψαρο για την καινούρια χρονιά. Η ταινία του “The Mirror” το 1997, πήρε τη Χρυσή Λεοπάρδαλη στο φεστιβάλ του Λοκάρνο.
Φιλμογραφία
2003: "Κόκκινο Χρυσάφι" 2000: "Ο Κύκλος" 1997: "Ayneh" (The Mirror) 1997: "Ardekoul" 1995: "Το Άσπρο Μπαλόνι" 1992: "Akharin emtehan" 1992: "Doust" (The Friend) 1991: "Kish" 1988: Yarali bashlar" (The Wounded Heads)
Ο Τζαφάρ Παναχί για το Offside
Η ιδέα: "Πριν από οχτώ χρόνια, το Ιράν νίκησε την Αυστραλία και προκρίθηκε στο Μουντιάλ. Στην επιστροφή ο κόσμος επεφύλασσε πανηγυρικό καλωσόρισμα στους παίκτες. Απαγορεύεται στο Ιράν οι γυναίκες να μπουν στα γήπεδα. Όμως, αυτή τη φορά, τους δόθηκε το δικαίωμα να πανηγυρίσουν την επιστροφή των παικτών. Πέντε χιλιάδες γυναίκες εμφανίστηκαν και μπήκαν στο στάδιο, κάτι που ξεσήκωσε διάλογο για το γιατί ν' απαγορεύεται στις γυναίκες η είσοδος στα γήπεδα. Θυμάμαι ότι διάβαζα τότε ένα άρθρο ενός αθλητικογράφου που εξηγούσε ότι ακόμα και στην Αρχαία Ελλάδα, οι γυναίκες αντιμετώπιζαν αυτό το πρόβλημα. Το 400 π.Χ. οι γυναίκες έπρεπε να παριστάνουν τους άνδρες για να ζητωκραυγάσουν τους γιους τους που ήταν αθλητικοί ήρωες. Άσχετα με το αν αυτό ίσχυε ή όχι, πυροδότησε τις ιδέες μου για το σενάριο".
"Επίσης, πριν από τέσσερα χρόνια έμενα κοντά στο στάδιο όπου η ποδοσφαιρική μας ομάδα κάνει τις προπονήσεις της. Ήθελα να πάω για να παρακολουθήσω και η κόρη μου ήθελε να έρθει μαζί μου. Προσπάθησα να της εξηγήσω ότι δεν μπορούσε να το κάνει, αλλά αυτή ήθελε να το προσπαθήσει. Έτσι, ξεκινήσαμε με όλη την οικογένειά μου, ώστε ακόμα και αν δεν επιτρεπόταν η είσοδος στην κόρη μου, να μπορούσε η γυναίκα μου να τη γυρίσει στο σπίτι. Φτάσαμε στην είσοδο του σταδίου και, όπως το περίμενα, δεν επιτράπηκε στην κόρη μου να μπει μέσα. Της είπα να πάει σπίτι με τη μητέρα της, αλλά αυτή βρήκε άλλον τρόπο για να τρυπώσει στις κερκίδες και, προς μεγάλη μου έκπληξη, ήρθε και με βρήκε. Το γεγονός αυτό, που συγκράτησα στο πίσω μέρος του μυαλού μου, επίσης αποτέλεσε έμπνευση για την ταινία. Όταν συνειδητοποίησα ότι το Ιράν για ακόμα μία φορά είχε την ευκαιρία να προκριθεί για το Μουντιάλ, αποφάσισα ότι είχε έρθει η σωστή στιγμή για να γίνει η ταινία."
Το νομοθετικό πλαίσιο: "Υπάρχει πρόβλημα στο Ιράν, γιατί η διαφορά ανάμεσα στο τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται δεν είναι πάντα τόσο ευδιάκριτη. Αν, για παράδειγμα, η μουσική απαγορεύεται, τότε να είσαι σίγουρος ότι ο κόσμος θα την ακούει ακόμα περισσότερο. Επίσης, αυτοί οι οποίοι επιβάλλουν τους νόμους τούς ερμηνεύουν με τον δικό τους τρόπο. Για το λόγο αυτό, ποτέ δεν ξέρουμε εντελώς αν έχουμε να κάνουμε με έναν πραγματικό νόμο ή την προσωπική εκδοχή κάποιου άλλου για αυτό. Η αστυνομία πρέπει να διασφαλίσει ότι ο κόσμος σέβεται τους νόμους, αν και ο κόσμος πάντα θα καταφέρνει να κάνει αυτό που θέλει ούτως ή άλλως. Όσον αφορά στο ποδόσφαιρο, η ατμόσφαιρα μέσα στο στάδιο είναι πολύ μάτσο και αντρική. Οι άνδρες σε ένα τέτοιο πλαίσιο τείνουν να γίνονται βίαιοι και να προσβάλουν ο ένας τον άλλον, ώστε αυτό να τροφοδοτεί την αντιπαράθεση, καθώς κάποιοι συντηρητικοί πιστεύουν ότι οι γυναίκες δεν θα 'πρεπε να εκτίθενται σε τέτοιου είδους συμπεριφορές."
"Κάθε περιορισμός καταλήγει σε περαιτέρω περιορισμούς. Αν δούμε κάποιον συγκεκριμένο περιορισμό, αυτός μας οδηγεί σε περισσότερους. Οι ταινίες μου λειτουργούν με ανάλογο τρόπο. Πιάνω ένα σχετικά απλό θέμα και προσπαθώ να αναπτύξω όλα τα ζητήματα γύρω από αυτό, όλα όσα σχετίζονται με αυτό. Αυτό το μικρό πρόβλημα τελικά αντιπροσωπεύει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα σε μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας. Το Μουντιάλ είναι ένα παγκόσμιο γεγονός. Είτε το Ιράν ή η Ιαπωνία, όλοι μας έχουμε τα ίδια ιδανικά και αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει να ξεριζώσουμε την καταπίεση. Ίσως οι ιρανές μας επίσης εκφράζουν την επιθυμία να γίνουν κομμάτι της διεθνούς κοινότητας. Αλλά αυτό δεν είναι το μήνυμα της ταινίας, το κοινό είναι ελεύθερο να πάρει από αυτήν ό,τι νομίζει. "
Το ύφος ντοκιμαντέρ: "Η ταινία είναι δομημένη σαν ντοκιμαντέρ, στο οποίο έχω τοποθετήσει χαρακτήρες. Είμαστε σε ντοκιμαντέρ ή έχουμε να κάνουμε με μυθοπλασία; ΄Ηθελα η δράση να αντανακλά αυτή την ασάφεια. Έτσι, προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε την ενότητα του χρόνου, ώστε κάθε δευτερόλεπτο που περνά ο θεατής να νιώθει ότι παρακολουθεί γεγονός σε πραγματικό χρόνο. Οι τοποθεσίες είναι αληθινές, το γεγονός είναι αληθινό, το ίδιο και οι χαρακτήρες και οι κομπάρσοι. Γι' αυτό και επίτηδες επέλεξα να μην χρησιμοποιήσω επαγγελματίες ηθοποιούς, αφού η παρουσία τους να προσέδιδε μία αίσθηση πλαστότητας."
vΑντιδράσεις στο Ιράν: "Αν μία ταινία επιλέγεται για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Τεχεράνης, τότε είναι πιο εύκολο να βρει διανομέα στο Ιράν. Κάθε χρόνο, συμπληρώνω κάθε απαραίτητη αίτηση για το φεστιβάλ αλλά μέχρι στιγμής οι ταινίες μου δεν έχουν βρει ποτέ διανομή στο Ιράν. Δεν έχω άλλη επιλογή από το να διατηρώ την αισιοδοξία μου. Ίσως γιατί υπάρχει χιούμορ στην ταινία αυτή, άρα έχει μία ευκαιρία να βρει διανομή φέτος. Νομίζω ότι αν η ταινία προβληθεί, θα ξεσηκώσει και πάλι συζητήσεις για να επιτραπεί η είσοδος των γυναικών στο γήπεδο. Με το Μουντιάλ να πλησιάζει, το timing είναι άψογο. Ίσως αυτό να είναι απλά ένα όνειρο, αλλά εγώ συνεχίζω να ελπίζω."
