BYE, BYE BRAZIL
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Κάρλος Ντίγκες
Ηθοποιοί: Μπέττυ Φάρια, Χοσέ Γουίλκερ, Φάμπιο Τζούνιορ, Ζάιρα Ζαμπέλε, Πρινσίπε Νάμπορ
Φωτογραφία: Λάουρο Έσκορελ Φίλχο
Μουσική: Τσίκο Μπουάρκε, Ρομπέρτο Μανεσκάλ, Ντομινγκουίνος
Χώρα: Βραζιλία (Έγχρωμη)
Διάρκεια: 110'
Πρώτη προβολή: 8.15 μ.μ.
Δεύτερη προβολή: 10.30 μ.μ.
Μέσα από το θέμα της περιπλάνησης μιας ομάδας θεατρίνων κατά μήκος του Αμαζονίου, ο Κάρλος Ντίγκες κάνει μια μουσική ταινία - διαδρομής (road movie) που στοχάζεται πάνω στις μεταλλαγές της βραζιλιάνικης κοινωνίας.
Τρεις πλανόδιοι θεατρίνοι, ο Αντορίνα, η Σαλώμη, βασίλισσα της ρούμπα και ο Τσιγγάνο, βασιλιάς των ταχυδακτυλουργών, σε μια περιοδεία τους στην πιο φτωχή περιοχή της Βραζιλίας, συναντούν τον Τσίκο, ένα νεαρό ακορντεονίστα που τον παίρνουν στο θίασό τους, μαζί με την έγκυο γυναίκα του Ντάσντο. Ο Τσίκο ερωτεύεται τη Σαλώμη και η ομάδα θα περάσει από πολλές εσωτερικές συγκρούσεις, στη διάρκεια ενός τεράστιου ταξιδιού που περιλαμβάνει 15.000 χιλιόμετρα από την περιοχή του Βορρά μέχρι την καρδιά του Αμαζόνιου.
"Η πρόοδος ενός πλανόδιου θίασου μέσα σ' ένα άγνωστο περιβάλλον, γράφει ο Κ. Θεοφιλόπουλος, εικονογραφεί την ψυχική εξέλιξη των εξιδανικευμένων χαρακτήρων καθώς ανακαλύπτουν έναν κόσμο χωρίς όρια, πόλεις που είναι περισσότερο επιτεύγματα εν τω γενέσθαι παρά ανοικοδομημένα ερείπια". Μέσα σε μια χώρα που βρίσκεται σε πλήρη βιομηχανική μεταλλαγή, ο θίασος γίνεται μια μεταφορική εικόνα της Βραζιλίας, που ύστερα από μια περίοδο μεγάλης αθλιότητας έχει τώρα ένα άλλο μέλλον μπροστά της. Θα είναι όμως προς το καλό της και ποιό τίμημα πρέπει να πληρώσει; Μήπως χάνοντας τελείως την ταυτότητά της - γι' αυτό και το ειρωνικό "μπάυ - μπάυ Βραζιλία" του τίτλου;
"Δεν πρόκειται για ένα οριστικό αντίο προς τη Βραζιλία, λέει ο σκηνοθέτης, αλλά προς μια ορισμένη εικόνα αυτής της χώρας. Οι καγκασέιρο πέθαναν, οι Ινδιάνοι εξολοθρεύτηκαν (τουλάχιστον σε πολιτιστικό επίπεδο), γι' αυτό και πρέπει να τελειώσουμε μια και καλή με αυτή την απλοϊκή εικόνα της Βραζιλίας, που ωστόσο συνεχίζει να εμπνέει κάποιους διανοούμενους. Είναι μια ρομαντική εικόνα περισσότερο συνδεδεμένη με τον 19ο αιώνα, παρά με τον 21ο. Γι' αυτό κι εγώ προτείνω μια νέα εικόνα της Βραζιλίας, αφιερώνοντας την ταινία στο "Βραζιλιάνικο λαό του 21ου αιώνα". Δεν είμαι ούτε αισιόδοξος, ούτε απαισιόδοξος. Η Βραζιλία είναι μια χώρα που έχει ένα μοναδικό στον κόσμο μίγμα διαφορετικών πολιτισμών. Δε χρειάζεται λοιπόν να εισάγουμε κανένα ξένο μοντέλο πολιτισμού. Δεν είμαι κοινωνιολόγος, κι ούτε ξέρω πώς αυτό θα γίνει, αλλά είμαι σίγουρος ότι στον 21ο αιώνα θα δούμε να γεννιέται ένας αυθεντικός βραζιλιάνικος πολιτισμός". Πλούσιο σε μουσικά μοτίβα το Μπάυ- Μπάυ Μπραζίλ περιέχει αυθεντική λαογραφική μουσική και κομμάτια ειδικά γραμμένα για την ταινία, μέσα από τα οποία ο Ντίγκες μας μεταδίδει το δραματικό χαρακτήρα της βραζιλιάνικης μουσικής, που δεν περιορίζεται μόνο στο φολκλόρ του καρναβαλιού, αλλά είναι πριν απ' όλα μια μουσική της ζωής και του θανάτου, της αγάπης και του μίσους, της έκστασης και της εξέγερσης που οι ρίζες της ανάγονται στην εποχή της δουλείας. Ένας λόγος παραπάνω για να δούμε και ν' απολαύσουμε αυτή την ταινία, που καταφέρνει να συνδυάσει το στοχασμό μ' ένα λαϊκό θέαμα διονυσιακού χαρακτήρα, αντάξιο των μεγάλων στιγμών του τσίνεμα νουόβο απ' όπου προέρχεται ο Κάρλος Ντίγκες.
ΑΛΑΙΝ ΚΟΡΝΩ
Γεννήθηκε το 1940 στη Βόρειο Βραζιλία. Σπούδασε νομικά, δούλεψε ως κριτικός κινηματογράφου κι έγινε ένας από τους ιδρυτές του "τσίνεμα νουόβο". Στις ταινίες του ο Ντίγκες καταγγέλει την πολιτιστική αλλοτρίωση του λαού του και υμνεί την εξέγερση ενάντια στην καταπίεση, με μια πρωτότυπη αισθητική γραφή που δανείζεται στοιχεία από την όπερα, το μελόδραμα και τη λαϊκή κουλτούρα. Μετά την παρακμή του κινήματος του "τσίνεμα νουόβο" και την αυστηρή λογοκρισία ο Ντίγκες υιοθετεί μια πιο ήπια φιλμική γραφή, ενώ συμφιλιώνεται με το λαϊκό θέαμα που κάποτε είχε καταγγείλει. Εμπνέεται συχνά από το ιστορικό παρελθόν της Βραζιλίας, ενώ τα έργα του παίζονται στα διεθνή Φεστιβάλ με επιτυχία.
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
Γκάνγκα Ζούμπα (1963), Η μεγάλη πόλη (1966), Οι κληρονόμοι (1969), Όταν έρχεται το καρναβάλι (1972), Ιωάννα η Γαλλίδα (1973), Ξίκα ντα Σίλβα (1976), Καλοκαιρινή βροχή (1977), Μπάυ Μπάυ Μπραζίλ (1980), Κουιλόμπο (1984), Subway to the Stars (1988), Tieta of Agreste (1998), Orfeu (2000), God is Brazilian (2005)
