EXILS
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Τονί Γκατλίφ
Ηθοποιοί: Ρομέν Ντυρί, Λουμπνά Αζαμπάλ, Λειλά Μακλούφ, Χαμπίμπ Σεκ, Ζουϊρ Γκοσέμ
Φωτογραφία: Σελίν Μποζόν
Μουσική: Τονί Γκατλίφ, Ντελφίν Μαντουλέ
Μιξάζ: Ντομινίκ Γκαμποριό
Ήχος: Άνταμ Ουολνί
Χώρα: Γαλλία (Έγχρωμη)
Διάρκεια: 105'
Βραβεία: Καλύτερης Σκηνοθεσίας Φεστιβάλ Καννών 2004
Πρώτη προβολή: 8.15 μ.μ.
Δεύτερη προβολή: 10.30 μ.μ.
Τρίτη προβολή: 12.30 π.μ.
"Οι "Εξόριστοι" του Τονί Γκατλίφ είναι ένα ανέμελο, χορταστικό και εγκάρδιο ταξίδι"
"...ένα θαυμάσιο ταξίδι αυτογνωσίας, επιστροφής στις ρίζες και μια κατάδυση στην ψυχή... σ' αυτό το έξοχο φιλμ συναρπάζουν η αισθησιακή ερμηνεία της Lubna Azabal και η διεγερτική, βασισμένη στα κρουστά, μουσική..."
Ο Ζανό (Romain Duris) και η φίλη του Ναϊμά (Lubna Azabal), δύο μποέμ νέοι που ζουν στο Παρίσι, αποφασίζουν να πάνε στο Αλγέρι, τον τόπο καταγωγής τους. Μεγαλώνοντας σε έναν τόπο που ποτέ δεν ένοιωσαν αποδοχή, ελπίζουν, επιστρέφοντας στις ρίζες τους να μάθουν περισσότερα για τον εαυτό τους και τους δικούς τους ανθρώπους. Ξεκινούν το οδοιπορικό τους έχοντας ως μοναδικές αποσκευές τη μουσική και μια πρωτόγνωρη αίσθηση ελευθερίας που τους συναρπάζει. Διασχίζουν την ύπαιθρο της Γαλλίας και της Ισπανίας με όλα τα μέσα: λεωφορεία, τρένο, φορτηγά, ακόμα και με τα πόδια. Γεύονται τους καρπούς της γης και υποκύπτουν στους πειρασμούς της ζωής με μοναδική ένταση. Ερωτοτροπούν καυγαδίζουν, κοιμούνται σε δάση και εγκαταλειμμένα κτίρια, συναντούν άλλους περιπλανώμενους και διασκεδάζουν σε υπαίθριες γιοορτές. Εργάζονται σε εποχιακές δουλειές και γίνονται φίλοι με την Χαμπίμπ και τη Λεϊλά που ονειρεύονται να φτάσουν στο Παρίσι, τον τόπο που ο Ζανό και η Ναϊμά έχουν αφήσει πίσω τους. Όταν τελικά φτάνουν στη Μεσόγειο και μπαίνουν λαθραία στο πλοίο, νοιώθουν συγκίνηση αλλά και αβεβαιότητα γι' αυτό που τους περιμένει απέναντι. Από χωριό σε χωριό, από συνάντηση σε συνάντηση, από τους ρυθμούς του τέκνο στο φλαμένγκο, οι δύο εραστές στην προσπάθειά τους να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, ξαναζωντανεύουν αντίστροφα την πορεία της εξορίας που οι οικογένειές τους έκαναν δεκαετίες πριν.
Ο Ζανό και η κοπέλα του Ναϊμά φεύγουν για την Αλγερία με σκοπό να ανακαλύψουν τις ρίζες τους, παίρνοντας μαζί τους μόνο τα χαρτιά τους και την αγαπημένη τους μουσική, κάτι που τους δίνει μια πρωτόγνωρη αίσθηση ελευθερίας.
Το οδοιπορικό ενός, αλγερινής καταγωγής, ζευγαριού από το Παρίσι στη χώρα των γονιών τους, σε μια ταινία που αποκτά ενδιαφέρον χάρη στη θαυμάσια μουσική συνδεδεμένη τέλεια με μια ντοκιμαντεριστική καταγραφή της πορείας τους.
Με τις μειονότητες αλλά και το ρόλο της μουσικής στη ζωή τους καταπιάνεται για μια ακόμη φορά ο Αλγερινός, τσιγκάνικης καταγωγής σκηνοθέτης Τονί Γκατλίφ (Gadjo Dilo, Vengo) στη βραβευμένη με το Βραβείο Σκηνοθεσίας των Κανών ταινία του "Εξόριστοι". Πρωταγωνιστές, ο Ζανό (Ρομέν Ντιρίς) και η Ναϊμά (Λούμπινα Αζαμπάλ), δυο νέοι αλγερινής καταγωγής που ζουν στο Παρίσι και που ξαφνικά αποφασίζουν να κάνουν ένα ταξίδι στον τόπο της καταγωγής τους, ελπίζοντας πως επιστρέφοντας στις ρίζες τους θα μάθουν κάτι για τον εαυτό τους και τους γονείς τους. Για τον Γκατλίφ το οδοιπορικό αυτό είναι ένα ταξίδι αντιμετώπισης της Ευρώπης και της καταστροφικής της, όπως πιστεύει, πορείας - η στάση των δυο νέων του σε κάποια ερείπια συμβολίζουν για το σκηνοθέτη ακριβώς την ερείπωση που εκπροσωπεί η σημερινή Ευρώπη. Αντίθετα, η στάση τους στην Ανδαλουσία με τη μουσική της, επηρεασμένη από αραβικά και τσιγγάνικα μοτίβα, δεν είναι παρά μία πρώτη γεύση της ίδιας της Αλγερίας και της αραβικής κουλτούρας. Αν στο πρώτο μέρος στο Παρίσι οι καταστάσεις είναι κάπως σχηματικές (με τον νέο να "θάβει" το βιολί του σ' έναν τοίχο) από τη στιγμή που οι δύο νέοι βγαίνουν στο δρόμο τα πράγματα γίνονται πολύ πιο ενδιαφέροντα. Η μουσική με την αισθησιακή της ατμόσφαιρα (π.χ. η σκηνή σ' ένα κέντρο στην Ανδαλουσία αλλά κι αργότερα στην Αλγερία), οι χώροι όπου σταματά το ζευγάρι και τα πρόσωπα που συναντά, οι σκηνές με τα απλά, φτωχά σπιτικά της Αλγερίας ή εκείνες μιας εντυπωσιακής ιεροτελεστίας, δίνουν στην αφήγηση έναν τόνο ντοκιμαντερίστικο (στοιχείο πάντα δυνατό στις ταινίες του Γκατλίφ) με μια δική του ομορφιά και ποίηση που τονίζεται στις φαντεζίστικες σκηνές (το διάλειμμα των δυο σ' ένα δάσος κοντά στο ποτάμι). Στις αρετές της ταινίας η ερμηνεία της Λούμπινα Αζαμπάλ - εκρηκτική, όλο ζωντάνια, δίνει στη Ναϊμά τη δύναμη και τον αισθησιασμό που απαιτεί ο ρόλος.
Ν. Φ. ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 4/2/2005
Στην πλέον αυτοβιογραφική μέχρι σήμερα ταινία του, ο Γκάτλιφ παίρνει την κάμερα του "επ' ώμου" και μας (προσ)καλεί να ακολουθήσουμε τους ήρωές του σ' ένα νοσταλγικό, επεισοδιακό οδοιπορικό αυτογνωσίας και multi-ethnic αποχρώσεων, καθώς ταξιδεύουν με τρένα, λεωφορεία, πλοία αλλά και πεζή από τα προάστια του Παρισιού προς την Αλγερία, υπό τους ήχους ενός "κολλητικού" soundrack, το οποίο περιλαμβάνει από αραβική techno και τσιγγάνικα ακούσματα μέχρι flamenco, αλλά και ένα παραδοσιακό τραγούδι των Σούφι απογειώνοντας την καθαρτήρια σεκάνς του φινάλε. Ο Ζανό κι η Ναϊμά χορεύουν, καβγαδίζουν, κάνουν έρωτα (σε μια από τις ομορφότερες σε σύλληψη και εκτέλεση σκηνές της ταινίας) και έρχονται σε επαφή με λογής - λογής πρόσφυγες. Και ο Γκάτλιφ μέσω άφθονων αυτοσχεδιασμών και πλάνων έντονης συναισθηματικής φόρτισης μας ωθεί να... παραβλέψουμε τις όποιες ατέλειες του Exils καθιστώντας μας κοινωνούς του οράματός του.
ΧΑΡΗΣ ΠΑΠΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
CINEMA ΦΕΒΡ. 2005
ΤΟΝΙ ΓΚΑΤΛΙΦ
Ο Τόνι Γκατλίφ έκανε την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία το 1975 κι από τότε δε σταμάτησε να υμνεί το ανεξάρτητο πνεύμα και την πολύχρωμη ζωή των τσιγγάνων. Το 1984 έκανε την ταινία "Les Princes". To 1993 το Latcho Drom βραβεύεται - μεταξύ άλλων - και στο Φεστιβάλ Καννών ενώ το 1997 κερδίζει την παγκόσμια αναγνώριση με το Gadjo Dilo Το Vengo (2000) είναι ένα ακόμη τραγούδι, μια κραυγή, ένας ύμνος στη ζωή, στην αγάπη και στα χρέη τιμής. Άλλες ταινίες: Mondo (1997), The Crazy Stranger (1997)
