YELLOW SUBMARINE
Σκηνοθεσία: Τζορτζ Ντάνινγκ
Ερμηνεία: Οι φωνές των Μπιτλς
Είδος: Μουσικό καρτούν
Χώρα: Αγγλία (Έγχρωμη)
Διάρκεια: 85΄
Πρώτη προβολή: Ώρα 8.30 μ.μ.
Δεύτερη προβολή: Ώρα 10.30 μ.μ.
Οπτικο-ακουστική πανδαισία με τραγούδια των Μπιτλς κι ένα πρωτοποριακό σχέδιο ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα. Σε νέα κόπια ειδικά επεξεργασμένη για τις νέες τεχνικές απαιτήσεις.
Οι Μπιτλς επιβιβάζονται στο Κίτρινο υποβρύχιο, διασχίζουν διάφορες μυθικές θάλασσες (του Χρόνου, των Τεράτων, των Τρυπών κ.ά.) και σώζουν με τη μουσική τους την Πέπερλαντ από τους κακούς Μπλου Μίνις.
Ένα από τα ομορφότερα και πιο πρωτοποιακά καρτούν στην ιστορία του σινεμά, το “Κίτρινο υποβρύχιο” είναι ταυτόχρονα η ταινία που αντανακλά όσο καμία άλλη καλύτερα το παλαβό, σουρεαλιστικό, πολύχρωμο πνεύμα της ψυχεδελικής ποπ των σίξτις, μέσα από την πιο γόνιμη μουσικά περίοδο των Μπιτλς (αυτή του “Revolver” και του “Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band”). Φαινομενικά η ταινία είναι ένα παραμύθι, με όλα τα απλοϊκά επιμύθια ή τις μανιχεϊστικές διακρίσεις ενός μύθου: από τη μια οι “καλοί” μουσικόφιλοι κάτοικοι της Πέπερλαντ, από την άλλη οι “κακοί” Μπλου Μίνις που μισούν τη μουσική, θέλουν την ομοιομορφία του μπλε και έχουν την άρνηση ως κατάφαση, και στη μέση οι Μπιτλς που ενώνουν τις αντίπαλες παρατάξεις με το τραγούδι “All you need is love” (αυτό τον ύμνο της χίπικης κουλτούρας του flower power). Για να φτάσουμε όμως σε αυτό το νικηφόρο σημείο της ταινίας, υπάρχει μια απίστευτα ευρηματική και παλαβή διαδρομή, που καθιστά το “Κίτρινο υποβρύχιο” μια μοναδική μουσικο-οπτική εμπειρία, δίνοντάς του ταυτόχρονα μια διαχρονικότητα πέρα από την εποχή της ψυχεδέλειας. Ενσωματώνοντας τη λογοτεχνική και σατιρική παράδοση του Τζόναθαν Σουίφτ και του Λιούις Κάρολ στο σουρεαλιστικό (αλλά όχι κοινωνικά αποκομμένο) πνεύμα των Μπιτλς κι εμπλουτίζοντάς το με εικαστικές αναφορές από το έργο των Μαγκρίτ, Έσερ, Λοτρέκ κ.ά. όπως και από τη γενικότερη ποπ και ψυχεδελική κουλτούρα των σίξτις, οι δημιουργοί της ταινίας έφτιαξαν μια εκπληκτική ατμόσφαιρα του παραλόγου ή για την ακρίβεια του non sense (χαρακτηριστικό δείγμα ο κάτωθι διάλογος: “There’s a cyclops! He’s got two eyes. Must be a bicyclops. It’s a whole bicloplopedia!”, που κάνει το “Κίτρινο υποβρύχιο” ν’ αποτελεί ένα εκπληκτικό ταξίδι στη Wonderland της ποπ κουλτούρας και ταυτόχρονα έναν προιάγγελο του σουρεαλιστικού χιούμορ και του ανατρεπτικού πνεύματος των Μόντι Πάιθον (οι τελευταίοι επίσης χρησιμοποίησαν καρτούν στις ταινίες τους μ’ έναν ανάλογο τρόπο με τον Τζορτζ Ντάνινγκ και την ομάδα του).
Σε αντίθεση με την ομοιομορφία των παραγωγών της Ντίσνεϋ, το στυλ της ταινίας είναι πολύμορφο: αληθινές φιγούρες μέσα σ’ ένα μουντό αστικό πλαίσιο με μουσική συνοδεία το μελαγχολικό “Eleanor Rigby”( από τις ωραιότερες στιγμές της ταινίας), τεχνική της ακουαρέλας στο “Lucy in the sky” που θυμίζει ζωντανούς πίνακες του Τουλούζ Λοτρέκ (λογικός φόρος τιμής σ’ έναν πρόδρομο της ποπ αισθητικής), κολάζ ακίνητων φωτογραφιών στο σύντομο απόσπασμα από το “A day in the life”, ενώ στο φινάλε οι αληθινοί Μπιτλς κάνουν μια μικρή εμφάνιση για να τραγουδήσουν το κεφάτο “All together now”. Υπάρχουν αξέχαστες σεκάνς και κάθε θεατής έχει τις προτιμήσεις του: η θάλασσα των Τρυπών είναι αναμφίβολα μία από αυτές, εξίσου εντυπωσιακό όμως είναι το επεισόδιο του Τέρατος που ρουφά τα πάντα στο πέρασμά του και στο τέλος ρουφά τον εαυτό του ή η ξενάγηση στο σπίτι των Μπιτλς που θυμίζει περισσότερο ένα κινηματογραφικό μουσείο του Μαγκρίτ. Οι Μπιτλς ως χαρακτήρες είναι μάλλον διακοσμητικοί, την παράσταση όμως κλέβει ο κύριος Τίποτα που θα μπορούσε από μόνος του να εμπνεύσει ένα ολόκληρο καρτούν. Τέλος να τονίσουμε ότι τα τραγούδια που ακούγονται, είναι λίγο πολύ ενσωματωμένα στη δράση, το καθένα αποτελεί και μια διαφορετική πρόκληση ως προς την προσέγγισή του και δεν θυμίζουν σε τίποτα τα σημερινά βιντεοκλιπ. Και μόνο αυτό το γεγονός καθιστά το “Κίτρινο υποβρύχιο” μια ταινία - πρότυπο, για τον τρόπο που μπορεί να αποδοθεί το περιεχόμενο ενός ροκ άλμπουμ, κάτι που δεν μπορούμε να πούμε με τον ίδιο ενθουσιασμό για το “Tomi” του Κεν Ράσελ ή το “The Wall” του Άλαν Πάρκερ.
Η ταινία κυκλοφορεί σε κόπια, η οποία τυπώθηκε από το αρχικό αρνητικό φιλμ, που προηγουμένως καθαρίστηκε με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας και απέκτησε τα αρχικά λαμπρά χρώματά του. Προστέθηκε μάλιστα η σεκάνς του τραγουδιού “Hey Bulldog” (για να πούμε την αλήθεια δεν είναι από τις καλύτερες), η οποία είχε κοπεί στην εκδοχή που είχαμε δει το 1968 για ανεξήγητους λόγους.
Ανάλογη επέμβαση έγινε στο μονοφωνικό ήχο, και τα τραγούδια που ακούγονται ξαναηχογραφήθηκαν σε digital stereo στο διάσημο στούντιο της Abbey Road. Ένας λόγος παραπάνω για να δείτε ή να ξαναδείτε μια ταινία, που κατά τη γνώμη μας δεν γέρασε καθόλου και που μπορούν ν’ απολαύσουν εξίσου οι μικροί θεατές με τους σημερινούς σαραντάρηδες.
ΜΠ. ΑΚΤΣΟΓΛΟΥ
ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ 28/4/00
ΤΖΟΡΤΖ ΝΤΑΝΙΝΓΚ
Γεννήθηκε στο Τορόντο του Καναδά. Ανιματέρ γνωστός για την πρωτοτυπία του. Ένα από τα πλέον διάσημα φιλμ του είναι το εκκεντρικό σουρεαλιστικό φιλμ των Μπιτλς “Yellow Submarine”. Ξεκίνησε την καριέρα του το 1943 στο “Εθνικό Συμβούλιο Κινηματογράφου του Καναδά”. Το 1949 ίδρυσε δική του εταιρία. Το 1956 μετοίκησε στην Αγγλία όπου γρήγορα έγινε διάσημος για τα σουρεαλιστικά του animation.
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
The World of Suzie Wong (1960), The Wackiest Ship in the Army (1961), Beatles, The Yellow Submarine (1968), George Dunning (1973).
