Σκηνοθεσία: Λουκίνο Βισκόντι
Σενάριο: Λουκίνο Βισκόντι, Σούζο Τζέκι Ντ' Αμίκο
Ηθοποιοί: Αλίντα Βάλι, Φάρλει Γκρέιντζερ, Μάσιμο Τζιρότι
Χώρα: Ιταλία (Ασπρόμαυρη)
Διάρκεια: 120'
Πρώτη προβολή: 8.15 μ.μ.
Δεύτερη προβολή: 10.30 μ.μ.
Ο παθιασμένος έρωτας μιας Ιταλίδας αριστοκράτισσας για έναν Αυστριακό αξιωματικό, στην υπό αυστριακή κατοχή Βενετία, θα οδηγήσει στην προδοσία και την καταστροφή σε μια αριστουργηματική, εικαστικά λαμπρή, πάντα επίκαιρη ταινία.
Στην υπό αυστριακή κυριαρχία Βενετία του 1866 η Λίβια (Αλίντα Βάλι) σύζυγος του κόμη Σεπιέρι, ερωτεύεται παράφορα τον Φραντς (Φάρλει Γκρέιντζερ), έναν Αυστριακό αξιωματικό. Για χάρη του δε θα διστάσει να προδώσει ακόμη και την ίδια την πατρίδα της.
Βενετία, άνοιξη του 1866, τελευταίες μέρες της αυστριακής κατοχής. Η παράσταση του "Τροβατόρε" καταλήγει σε αντιαυστριακή διαδήλωση, οργανωμένη από τον κόμη Ουσόνι. Η ανιψιά του, κοντέσα Σερπιέρι, είναι ερωτευμένη με τον Αυστριακό υπολοχαγό Φραντς Μάλερ. Ο κόκκινος κόμης, ο Λουκίνο Βισκόντι, εγκαταλείπει σταδιακά τη φόρμα του νεορεαλισμού για να υιοθετήσει αισθαντικότερους τρόπους γραφής. Ασφαλώς η ταινία είναι ένα από τα αριστουργήματά του και ένα από τα καλύτερα αισθηματικά μελοδράματα του ευρωπαϊκού σινεμά του '50.
Από τα μεγάλα αριστουργήματα του Ιταλού σκηνοθέτη, με ξεχωριστή φροντίδα στη χρήση των χρωμάτων (η ταινία θεωρείται υπόδειγμα στο είδος της), που προβάλλεται σε επανέκδοση με νέες κόπιες. Η ιστορία εκτυλίσσεται στη Βενετία το 1866, όταν οι Ιταλοί είχαν αρχίσει να αντιστέκονται ενάντια στην αυστριακή κατοχή, με στόχο την ένωση των διάφορων κρατιδίων. Στο τμήμα εκείνο της αριστοκρατίας που συνεργάζεται με τους αντιστασιακούς ανήκει και η κόμισσα Λίβια Σερπιέρι (η Αλίντα Βάλι στον καλύτερο ρόλο της καριέρας της) και ο ξάδερφός της, Ρομπέρτο, αντίθετα με τον άντρα της που συνεργάζεται με τους Αυστριακούς. Στη διάρκεια μιας παράστασης στο θέατρο Φενίτσε, ύστερα από μια αντιστασιακή εκδήλωση, ο Ρομπέρτο προκαλεί τον Φραντς Μάλερ (ένας πολύ καλός Φάρλει Γκρέιντζερ) σε μονομαχία. Η Λίβια προσπαθεί να επέμβει με αποτέλεσμα να ερωτευτεί τον Φραντς. Ένας παθιασμένος έρωτας για έναν ασήμαντο, δειλό στην πραγματικότητα, άντρα, ανάξιο του έρωτά της, που θα την οδηγήσει σε συνεχείς εξευτελισμούς και στην προδοσία των ιδανικών της, καταλήγοντας στην τραγωδία. Ο Βισκόντι σκηνοθέτησε την ταινία μ' ένα στιλ που πολύ σωστά ονομάστηκε "οπερατικό", στιλ που αγγίζει τα όρια του παροξυσμού. Εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι η καταγραφή και ανάλυση αυτού του πάθους που οδηγεί αναπόφευκτα στην προδοσία και την καταστροφή. Μια συγκλονιστική τραγωδία, ταυτόχρονα απομυθοποίηση του ρομαντισμού, δοσμένη με διαύγεια και πολιτική οξυδέρκεια από τον μαρξιστή Βισκόντι, με εικόνες εικαστικά έξοχες, με χρώματα εκπληκτικά, με κυρίαρχο το κόκκινο (από τις καλύτερες σκηνές αναφέρω εκείνη με το γκρο πλάνο μιας απελπισμένης Λίβια στην άμαξα που τρέχει σ' ένα ατέλειωτο τράβελινγκ, για να βρει τον αγαπημένο της) που μας παρουσιάζει έναν Βισκόντι στο απόγειο της τέχνης του.
Ν. Φ. ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (11/2/05)
Με οδηγό το μυθιστόρημα του Καμίλο Μπόιτι (το οποίο στη σεναριακή διασκευή του εμπλουτίστηκε με πολιτικά υπονοούμενα προκαλώντας για μία ακόμη φορά την επέμβαση της λογοκρισίας σε ταινία του Κόκκινου Κόμη) ο Λουκίνο Βισκόντι στο "Senso" ενώνει μοναδικά τη λατρεία του για το λυρικό θέατρο με την ιστορική αλήθεια. Στη "λυρικού ρεαλισμού" ταινία, όπως ο ίδιος ο Βισκόντι αργότερα την αποκάλεσε, το ερωτικό πάθος (ανάμεσα στην ιταλίδα κοντέσα - επαναστάτρια Αλίντα Βάλι και στον αυστριακό αξιωματικό - κατακτητή Φάρλει Γκρέιντζερ) εναρμονίζεται όχι μόνο με την Ιστορία αλλά και με την κριτική ματιά του δημιουργού επάνω σε σημαντικά γεγονότα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη μεταγενέστερη εξέλιξη της Ιταλίας (βρισκόμαστε στο 1855, όταν η Ιταλία βρισκόταν υπό την κατοχή της Αυστρίας). "Πυροδότησα τα αισθήματα που εκφράζονται στον "Τραβατόρε" πάνω από τη ράμπα μέσα σε μια ιστορία πολέμου, επανάστασης και έρωτα" είπε το 1956 στο Παρίσι ο Λουκίνο Βισκόντι για το "Senso" (1954), του οποίου η εισαγωγή στο θέατρο "Φενίτσε" της Βενετίας όπου παίζεται το παραπάνω έργο του Τζιουζέπε Βέρντι ανήκει στις ομορφότερες του σινεμά. Το "Senso" όμως - όταν πρωτοπροβλήθηκε δεν έγινε κατανοητό στη Βενετία και χλευάστηκε στο Παρίσι - είναι ταυτοχρόνως μια ταινία-σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου, διότι, όπως πρώτος ο ιστορικός Φρέντι Μπουασέ παρατήρησε, "τόνισε τη σημασία του κινηματογραφικού χώρου δίνοντάς του προτεραιότητα, έτσι όπως ποτέ ως τότε δεν είχε γίνει στην Έβδομη Τέχνη". Η σκηνή της παράστασης του "Τροβατόρε", στην οποία γίνεται επίσης αξέχαστη χρήση των χρωμάτων, από το παστέλ ως το βενετσιάνικο κόκκινο (σαφείς οι επιρροές τεχνιτών της Φλωρεντίας και γάλλων ζωγράφων των αρχών του 19ου αιώνα), στοίχειωσε τόσο πολύ τον Μάρτιν Σκορτσέζε που το 1993 ο σκηνοθέτης του "Aviator" γύρισε μια ολόκληρη ταινία- φόρο τιμής στο "Senso": τα "Χρόνια της αθωότητας".
Ι. ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ
ΒΗΜΑ (11/2/05)
ΛΟΥΚΙΝΟ ΒΙΣΚΟΝΤΙ
Γεννήθηκε στο Μιλάνο στι 2 Νοεμβρίου 1906 και πέθανε το 1976. Γιος αριστοκρατών, σπούδασε φιλοσοφία, προτού απορροφηθεί από την αγάπη του για το θέατρο και το σινεμά. Έγινε βοηθός του Ρενουάρ και του Καρνέ, ενώ το 1942 με το Οσσεσιόνε δίνει το πρώτο αριστούργημα του νεορεαλισμού πριν την εμφάνιση αυτού του ρεύματος. Αν και το μετέπειτα έργο του θεωρείται πιο εστέτ και παρακμιακό, μ' επιρροές από την όπερα, το βερισμό, το ρομαντισμό ή το Φρόυντ, ο Βισκόντι δε θα ξεχάσει ποτέ τις ρεαλιστικές ρίζες των πρώτων του έργων, θα μείνει αξέχαστος όμως στην ιστορία του κινηματογράφου, για τον τρόπο που αποθεώνει το θέμα της παρακμής: οι ήρωές του, έκπτωτοι αριστοκράτες, τρελοί βασιλιάδες, μεγαλοαστοί σε αποσύνθεση, καλλιτέχνες στο τέλος της καριέρας τους, κατοικούν σ' έναν κόσμο ανυπέρβλητης ομορφιάς, αλλά άρρωστου από μέσα, που η κριτική ματιά του Βισκόντι αποτυπώνει στο λυκόφως του.
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
Οσσεσιόνε (1942), Μέρες δόξας (1945), Η γη τρέμει (1948), Μπελίσιμα (1951), σκετς στο Εμείς οι γυναίκες (1953), Σένσο (1954), Λευκές νύχτες (1957), Ο Ρόκκο και τ' αδέλφια του (1960), σκετς στο Βοκάκιος 70, Ο Γατόπαρδος (ε.τ. Η Λεοπάρδαλις της Σικελίας 1963). Τα μακρινά αστέρια της Άρκτου (1965), σκετς στις Μάγισσες, Ο ξένος (1967), Οι καταραμένοι (1969), Ο θάνατος στη Βενετία (1971), Λούντβιχ, το λυκόφως των θεών (1973), Η γοητεία της αμαρτίας (1974), Ο αθώος (1976)
